1940’lı yıllarda bugünkü bilgisayarların prototipi sayılabilecek bir bilgisayar yapıldığında, bu makinelerin bir gün bu denli küçülerek ve bu denli işlevler kazanarak hayatımızda bu denli etkili olabileceği düşünülüyor muydu? Kim bilir?
Hayatımızın A’dan Z’ye her alanında karşımıza çıkan, işlerimizi kolaylaştıran bu makinelerin birtakım çalışma prensiplerine, sistem ve programlara ihtiyaçları var elbette. Bugün hayatı ve işleri kolaylaştırmak adına bilgisayarlarda depolanan ve programlar tarafından işlenerek veri yönetimini ve bunlara erişimi ve bunları kullanmayı mümkün hale getiren database'den - veritabanından söz edeceğiz.
Bilgisayar dilinde sistematik erişim imkanı olan, yönetilebilir, taşınabilir, güncellenebilir ve birbirleri arasında tanımlı ilişkiler bulunabilen bilgiler kümesidir database. Sözgelimi bir üniversitede öğrencilerin ad ve soyadları, iletişim bilgileri ve dersleriyle ilgili verilerin tutulduğu bir bilgiler topluluğu düşünün. Database sisteminden önce klasik dosya sistemleri kullanılmakta idi. Fakat zamanla klasik dosya sistemlerinin şu sakıncaları fark edildi: Öncelikle klasik dosya sistemlerinde aynı veriler çeşitli dosyalarda birden fazla yerde muhafaza edilmektedir. Bu da hem sistemin hantallaşmasına hem de aynı verinin sistemde daha çok yer kaplamasına neden olmaktadır. Düşünün ki bir ürünün stok numarası hem stok dosyasında hem fatura dosyasında hem de malzeme giriş dosyasında yer alabilmektedir. Oysa database sistemi sayesinde sadece stok numarasıyla ürünün giriş, satış vb. tüm bilgilerine erişmek mümkün olduğu gibi veri tekrarı olmadığından bilgiler daha az yer kaplamakta, aynı zamanda bir verinin güncellenmesi gerektiğinde ayrı ayrı dosyalarda bunu yapmak yerine tek bir güncelleme ile bu mümkün olmaktadır. Böylece zaman kaybının önlenmesi bir tarafa bir dosyada yapılan güncellemenin diğerinde unutulması neticesinde yaşanabilecek data bütünlüğünün -veri integrity'sinin bozulması gibi tehlikelerin de önüne geçilmektedir.
Database hayatımızın her alanında kullanılmaktadır. Söz gelimi bankalardaki tüm işlemler, hesap hareketleri, ödeme ve borç bilgileri, havayolu şirketlerinde rezervasyonlar, zaman programları, Üniversitelerde kayıttan not bilgisine kadar birçok alan, iş dünyasında satış, üretim ve insan kaynaklarındaki birçok konu ve alandır.
Database sayesinde verilerin tekrarlanması önlenmiş olur. Aynı veri birçok uygulama tarafından kullanılabilir. Bunların her biri için aynı verinin defalarca girilmesine ve korunmasına gerek kalmaz. Database verilerin tutarlı olmasını sağlar. Veri bütünlüğü bozulmaz. Aynı andaki erişimlerde tutarsızlıkların ortaya çıkmasının önüne geçilir. Çünkü veritabanı nesneleri başka uygulamalar ve farklı kullanıcılar tarafından paylaşılabilir. Tüm bunların yanında database veri güvenliğini de sağlar. Çünkü erişim farklı kullanıcılara göre tanımlanabilir. Yetkiler ve kısıtlamalarla istenilen kullanıcının erişim ayarı farklı olarak gerçekleştirilebilir.
Database'in temel prensiplerini birazcık daha açmak gerekirse: Öncelikle database sisteminin temeli varlık ve varlık dizisini açıklayalım. Varlık var olan ve diğer varlıklardan ayırt edilebilen nesne (örneğin bir kitap, bir öğrenci, bir ürün); varlık dizisi ise aynı türdeki varlıkların oluşturduğu varlık kümesidir (örneğin kütüphanedeki tüm kitaplar, üniversitedeki tüm öğrenciler, satıştaki tüm ürünler). Sonrasında varlıklar ve varlık dizinleriyle diğer varlık ya da varlık dizinleri arasındaki ilişkilere değinmek gerekir. Örneğin okuldaki A öğrencisinin (varlık) B dersiyle (diğer varlık) ya da derslerle (varlık dizini) arasındaki ilişki. Varlıkların tanımlandığı özelliklere ise nitelik denir. Örneğin bir öğrencinin adı soyadı, öğrenci numarası, adresi, doğum tarihi birer niteliktir. Bu nitelikler sayesinde başka nitelikler de türetilebilir. Söz gelimi doğum tarihinden öğrencinin yaş bilgisine ulaşılabilir ki burada yaş türetilen bir niteliktir. Varlık, varlık dizinleri ve nitelikler arasındaki çok daha karmaşık ilişki ve benzerlikleri kullanarak database sistemleri birçok alanda verilerin çok daha kolaylıkla yönetilmesini, işlenmesini, güncellenmesini sağlamaktadır.