Sanallaştırma ve Sanal Makineler Hakkında Her Şey
Bu yazımızda sanallaştırma, sanal makineler, sanallaştırma programları ve VMware hakkındaki tüm sorularınıza cevap vermeyi hedefliyoruz! Blog yazımızı okumayı bitirdiğinizde hala kafanızda soru işaretleri varsa bize ulaşın, uzman eğitmen kadromuzla size yardımcı olmaktan mutluluk duyacağız.
Çok temel bir terimle başlayalım: Sanallaştırma Nedir?
Öncelikle, server (sunucu) nedir? Üstün donanım özelliklerine sahip bilgisayarlara server yani sunucu denir. Evlerimizde bulunan, günlük hayatımızda sürekli olarak kullandığımız bilgisayarlarımızdan fiyat ve performans bakımından oldukça farklıdırlar. Bu yüksek performanslı cihazlar, kullanım amaçlarına göre web server, database server ve file server olarak isimlendirilirler.
Anakart, komutları işlemeye yarayan CPU, geçici hafıza birimi Ram, HardDisk ve Network kartı server’ı oluşturan donanım ürünleridir. Bu fiziksel donanım parçaları, birbirleriyle ve kullanıcıyla iletişim kurabilmek için işletim sistemine ihtiyaç duyarlar (Windows ya da Linux gibi). Daha sonra bu sunucunun nasıl kullanılacağına (web server mı, database server mı yoksa file server mı olacağına) karar verilir ve ona göre işlem yapılır.
Geleneksel mimaride, tek bir işletim sistemi vardır ve tüm donanım ürünleri bu sistem üzerinden kullanılır. Bu fiziksel kaynaklar başka işletim sistemleriyle de paylaşılamaz. Dolayısıyla düşük performans problemleri ortaya çıkar. Teknolojinin sürekli gelişmesiyle birlikte, fiziksel datacenter ve donanım ihtiyacının sürekli artması ise bu blog yazımızın asıl konusu olan sanallaştırma yani virtualization teknolojisinin doğmasına neden olmuştur.
Sanallaştırma, uygulamalar, sunucular (server), depolama ve ağlar (network) gibi bir cihaz ve araçların, yazılım tabanlı veya sanal bir temsilinin oluşturulmasıdır. Amaç, her tür işletme için verimliliği ve çevikliği arttırmak ve bunu sağlarken, BT harcamalarını da azaltmaktır.
Sanallaştırma teknolojisi, yukarıda incelediğimiz CPU, Ram, HardDisk ve Network kartı gibi donanım ürünlerini ve yazılım kaynaklarını paylaştırıp yöneten bir teknolojidir. Günümüzde dijital dönüşüm alanında gerçekten damga vurmuş bu teknoloji, donanım işlevselliğini simüle etmek ve sanal bir bilgisayar sistemi oluşturmak niyetiyle oluşturulmuş bir software’e dayanır. Sanallaştırma teknolojisini kullanan BT kuruluşları, tek bir sunucu üzerinde birden fazla sanal sistem, işletim sistemi ve uygulamayı çalıştırabilirler.
VM kısaltmasıyla da bildiğimiz sanal makinelere gelelim.
Virtual Machine Nedir?
VM, kısaca bir sanal bilgisayar sistemidir ve gerçek bir bilgisayar gibi hareket eder. İçinde bir işletim sistemi ve uygulama bulunan sanal makine, yarattığı sanal ortam üzerinde yazılımların çalışmasını sağlar. Tüm sanal makineler tamamen birbirlerinden bağımsızdırlar. Sanal makina kullanarak, mevcut işletim sisteminizden başka bir işletim sistemi de kullanabilirsiniz. Yani, tek bir bilgisayara birden fazla sanal makine yerleştirerek, birkaç işletim sistemi ve uygulamayı tek bir fiziksel sunucu (ana bilgisayar) üzerinde çalıştırabilirsiniz.
Virtual Machine’lerin Özellikleri
Sanal Makinelerin özelliklerini kısaca ve maddeler halinde görelim:
- Sistem kaynaklarınızı sanal makineler arasında mantıklı şekilde bölebilirsiniz.
- Tek bir fiziksel makinede, birden çok işletim sistemi ve uygulamayı çalıştırabilirsiniz.
- Sanal makineler birbirlerinden tamamen bağımsız oldukları için, donanım düzeyinde hata ve güvenlik yalıtımı yapabilirsiniz.
- Tıpkı bir dosyayı kaydeder gibi kolaylıkla sanal makineleri de kaydedebilirsiniz. Ve aynı şekilde yerlerini değiştirebilirsiniz.
- Sanal makineleri herhangi bir fiziksel sunucuya taşıyabilirsiniz. (Hardware Independence)
- Her bir sanal makine tüm bir makineyi kapsadığından, birçok uygulamayı ve işletim sistemini aynı anda tek bir fiziksel sunucu üzerinde çalıştırabilirsiniz.
İki farklı sanal makine tipi vardır: Process VM ve System VM.
Process Virtual Machine yani İşlem Sanal Makinesi, tek bir işlemin bir ana makinede bir uygulama olarak çalışmasını sağlar. Temeldeki donanım veya işletim sisteminin bilgilerini maskeleyerek platformdan bağımsız bir programlama ortamı sunar. İşlem sanal makinesine bir örnek, herhangi bir işletim sisteminin Java uygulamalarını o sistemde yerelmiş gibi çalıştırmasını sağlayan Java Virtual Machine’dir.
System Virtual Machine yani sistem sanal makinesi ise, fiziksel bir makinenin yerini alacak şekilde tamamen sanallaşmıştır. Bir sistem platformu, her biri kendi işletim sistemi kopyasını çalıştıran birden çok sanal makine arasında bir ana bilgisayarın fiziksel kaynaklarının paylaşımını destekler. Bu sanallaştırma süreci, VMware ESXi gibi çıplak bir donanımda veya bir işletim sisteminin üstünde çalışabilen bir hiper yöneticiye dayanır.
Virtualization’ın Faydaları Nelerdir? Sanallaştırma Ne İşe Yarar?
İşletmelere ciddi ekonomik fayda sağlar. Sanal makine kullanarak, kullanmanız gereken gerçek bilgisayar sayısını ne kadar azaltacağınızı düşünün!
İşletmelerin çok daha çevik (agile), esnek (flexible) ve hızlı çalışmasını sağlar.
Veri merkezi yönetimini (Data center management) çok daha kolay hale getirir.
İş sürekliliği ve başarılı disaster recovery (Felaket Kurtarma Çözümleri) sağlanmasında büyük rol oynar.
Kaynakların daha yüksek performanslı kullanılması, işlemlerin otomatikleştirilmesi, BT yönetiminin kolaylaştırılması ve işyükü mobilitesi sanallaştırmanın avantajlarındandır.
Üç farklı sanallaştırma tipi vardır, bu çeşitlerini de hızlıca inceleyelim.
Server virtualization: Sunucu sanallaştırma, birden çok işletim sisteminin yüksek verimli sanal makineler olarak tek bir fiziksel sunucu üzerinde çalışmasını sağlar.
Network virtualization: Ağ sanallaştırma, uygulamaların bir sanal ağ üzerinde fiziksel bir ağda çalışıyormuş işlemesini sağlar. Bu sayede fiziksel network’ü tamamen ortadan kaldırır ve işletmelerin ciddi anlamda operasyonel fayda sağlamalarına ve sanallaştırmanın tüm donanım bağımsızlık özelliğinden faydalanmalarına olanak sağlar.
Desktop virtualization: Sanal masaüstü, işletmelerin hızla değişen iş yeri koşullarına ve ihtiyaçlarına ayak uydurmalarını sağlar. Sanallaştırılmış masaüstü ve uygulamalar, mobil çalışanlara, farklı ülkelerde yaşayan ya da outsource yapılan dış kaynaklı çalışanlara iPad ya da Android işletim sistemli tabletler kullanılarak verilebilir.
Sanallaştırma Teknolojisi ve Güvenlik
Sanal sunucular, doğaları gereği izole edilmiştirler. Bu nedenle web siteleri ve uygulamalar, uyarlanabilir olan sanal güvenlik sayesinde daha iyi korunurlar. Bu adaptative olma özelliği sayesinde, host’lar arası geçiş yaparken sanal makineler kötü amaçlı yazılımlardan ve saldırılardan korunur.
Sanal ortamda güvenlik, verimli ve yazılım tanımlı bir hizmet olarak sunulabilir ve donanım yükseltmeleri olmadan tam olarak ihtiyaç duyulan yerde uygulanabilir. Bu sayede BT çalışanlarınız, güvenlik tehditleriyle karşılaşmadan iş yüklerini ölçeklendirebilir ve çalışabilirler.
Hypervisor Footprint Nedir? Dağıtımı, bakımı ve yamalamayı basitleştirir ve çok daha küçük bir saldırı yüzeyi sunarak güvenlik açığını azaltır.
Robust APIs Nedir? Aracısız izlemeyi etkinleştirerek üçüncü taraf yazılım yükleme ihtiyacını ortadan kaldırır.
Host Firewall Nedir? Yapılandırılabilir (configurable) ve stateless bir güvenlik duvarıyla ana bilgisayar yönetimi arayüzünü korur.
CPU Sanallaştırma Nedir?
CPU (Central Processing Unit), Türkçe karşılığıyla merkezi işlem birimi, veri işleyen bir dijital bilgisayarın birincil bileşenidir.
CPU Sanallaştırma, mevcut bulunan tüm AMD ve Intel CPU'larda bulunan ve tek bir işlemcinin birden çok farklı CPU gibi davranmasına izin veren bir donanım özelliğidir. CPU sanallaştırma, performansı arttırmayı hedefler ve mümkün olduğunca doğrudan işlemci üzerinde çalışır. Fiziksel kaynakları da gerek oldukça kullanır. Aynı şekilde, sanallaştırma katmanı, talimatları yalnızca sanal makinelerin doğrudan fiziksel bir makinede çalışıyormuş gibi işlemesini sağlamak için gerektiği kadar ve gerektiği sürece çalıştırır.
Sanallaştırma Terimleri
Sanallaştırma hakkında bu denli detaylı konuşuyorken, sanallaştırma terimlerinden de bahsetmemek olmaz. Sanallaştırma konseptiyle yeni tanışmış ya da uzun süredir haşır neşir olan biri olabilirsiniz. Her iki durumda da bu terimleri bilmek sizin için önemli bir avantaj olacaktır. Her geçen gün daha çok duyduğumuz sanallaştırmanın önemli terimlerini aşağıda sıraladık.
İşletim sistemi: Fiziksel kaynakları, uygulamalara gerektiği ve istendiği şekilde ayırmak amacıyla tasarlanmış yazılım. Örneğin Microsoft Windows, Linux veya MacOS en yaygın işletim sistemleridir.
Uygulama: İşletim sistemi üzerinde çalışan, ve kendisine ayrılan kaynakları tüketen yazılım. Chrome, Firefox ve Microsoft Office uygulamaya örnektir.
Sanal makine (VM): Temelde tek dosyadan oluşan bir bilgisayar olan Sanal Makine, donanım kaynaklarını yazılıma dönüştüren özel bir uygulamadır.
Konuk: Konuk işletim sistemi olarak da adlandırılan ve Sanal Makine’de çalışan işletim sistemi. Örneğin ‘Microsoft Windows Server’ çalıştıran bir sanal makine ‘Konuk’tur.
Hipervizör: Sanal Makineleri çalıştırmak için tasarlanmış özel işletim sistemi. VMware ESXi veya Microsoft Hyper-V hipervizöre örnek olarak verilebilir.
Ana Bilgisayar: Hipervizöre donanım kaynağı sağlayan fiziksel bilgisayar. Kullandığımız masaüstü ya da dizüstü bilgisayarlar birer ana bilgisayardır.
Hipervizör Terimleri
Hyper-V ve vSphere: vSphere, VMware'in ESXi hipervizörü ile vCenter Sunucu yönetim platformunu birleştiren sunucu sanallaştırma ürünüdür. Hyper-V ise Microsoft’a ait sunucu sanallaştırma ürünüdür.
Cluster: Kaynakları Sanal Makineler tarafından paylaşılan ESXi veya Hyper-V ana bilgisayarları kümesi.
vSphere vMotion, Hyper-V Live Migration: Çalışır durumdaki Sanal Makinelerin hizmet kesintisi olmadan ana bilgisayardan ana bilgisayara (host to host) geçebilmesini destekleyen özellik.
vSphere depolama vMotion, Hyper-V Live Migration: Çalışır durumdaki Sanal Makine dosyalarının hizmet kesintisi olmadan veri deposundan veri deposuna (datastore to datastore) taşınabilmesini destekleyen özellik.
HA (Yüksek Kullanılabilirlik): Olağan bir şekilde çalışan ana bilgisayarlarda Sanal Makineleri yeniden başlatarak ana bilgisayarın donanım arızalarının verebileceği zararları engelleyen Cluster özelliği.
vSphere DRS (Dinamik Kaynak Zamanlayıcısı): Sanal makineleri ana bilgisayarlara yerleştirmek ve her Sanal Makinenin ihtiyaç duyduğu kaynakları almasını sağlamak için vSphere vMotion'ı kullanan küme özelliği. Ek olarak, Sanal Makinelerin güvenilirliğini ve performansını sağlamak için sanal makineleri ana bilgisayarlar arasında dinamik olarak dengeler.
VMware Nedir?
1998’de Kaliforniya’da kurulmuş olan VMware Inc. sanallaştırma yazılımları üreten bir şirkettir. Ocak 2016’da Dell tarafından satın alınan VMware, bugün hala piyasada lider konumunu sürdürüyor. Masaüstü Yazılımları (VMware Workstation, VMware Fusion ve VMware Player), Sunucu Yazılımları (VMware ESX, ESXi ve VMware Server), Ağ ve Güvenlik Yazılımları (VMware NSX, NSX Intelligence, vRealize Network Insight ve VMware SD-WAN by VeloCloud), Cloud Yönetim Yazılımları (VMware vCloud Director) ve VMware ThinApp ve VMware vSphere gibi diğer ürünleriyle tanınır.
VMware eğitimi veren kurumlardan VMware eğitimi alarak kendinizi geliştirebilirsiniz. VMware yetkili eğitim merkezi olarak, Bilginç IT Academy ile VMware sertifikası nasıl alınır sorunuza yanıt bulabilirsiniz!
BlueStacks Sanallaştırma Nedir?
2009 yılında Amerika’da kurulan yazılım şirketi BlueStacks, bulut tabanlı platformlar arası yazılımlar çıkarmasıyla tanınıyor. En bilindik ürünleri ise App Player. Yazımızın bu kısmına kadar açıkladığımız gibi, sanallaştırma, tek bir işlemcinin aynı anda farklı işletim sistemlerini çalıştırmasına izin verir ve bu nedenle BlueStacks’i de verimli bir şekilde kullanabilmek için bir gereklidir.
Windows Sanallaştırma Nedir?
Windows Server’da sanallaştırma, yazılım tanımlı altyapınızı oluştururken ihtiyaç duyacağınız en temel teknolojilerden biridir. Ağlar ve depolama gibi, sanallaştırma da gerekli olan esnekliği size sağlayacaktır.
Sanallaştırma Bilgisayarı Yavaşlatır Mı?
Kısa cevap: Hayır! Sanallaştırma büyük kaynaklar tüketmez ve bu nedenle de bilgisayarınızı yavaşlatmaz. Bilgisayarların yavaşlamalarındaki asıl sebep genelikle sabit sürücü, işlemci veya ramın aşırı kullanılmasıdır. Elbette bir sanal makineyi başlattığınızda bu kaynakları da kullanmaya başlarsınız ama bilgisayarınızın yavaşlama sebebi bu değildir.
Sanallaştırma Programları Nelerdir?
Bir işletim sistemi içinde (Windows, Mac, Linux, Unix gibi) sanal olarak başka bir işletim sistemini çalıştırmak için kullanılan programlardır. En popüler sanallaştırma programları: VMware, VirtualBox, BlueStacks, Hyper-V (Microsoft Virtual PC’nin yerine geçti), VMLite Workstation, Citrix Hypervisor…
Sanallaştırma Platformları Nelerdir?
2021 senesinin en iyi sanallaştırma platformları: VMware Workstation Player, VirtualBox, QEMU, Citrix Hypervisor, Parallels Desktop, Microsoft Hyper-V, Xen Project, SolarWinds Virtualization, Oracle Virtualization, Red Hat Virtualization, Veertu (for Mac).
Hypervisor Katmanı Nedir?
En kısa özetle, Hypervisor, sanal makineler oluşturan ve çalıştıran bir yazılımdır. Bulut bilişim (cloud computing) hayatımıza girince, hypervisor, sanal makineleri çalıştırmak ve bulut ortamında yeniliği teşvik etmek için doğan ihtiyacı karşıladı. Hypervisor, bir ana bilgisayarın aynı anda birden çok sanal makineyi desteklemesini sağlayan bir yazılım katmanıdır. Bu nedenle, bulut bilişimininin çok önemli bir unsurudur.
Hypervisor’lar bazen virtual machine monitor (VMM) olarak da adlandırılırlar.
Hypervisor’ın faydalarını sıralayalım. Hız, verimlilik, taşınabilirlik ve esneklik!
VMware Workstation Nedir?
VMware Workstation Pro, birden çok işletim sistemini tek bir Linux ya da Windows PC üzerinde sanal makineler olarak çalıştırmak için yaratılmış endüstri standardıdır. Herhangi bir cihaz, platform veya bulut için yazılım oluşturan, test eden, demo yapan BT uzmanları, geliştiriciler ve işletmeler Workstation Pro’dan faydalanabilir.
VMware Workstation Pro, aynı Linux veya Windowa PC üzerinde aynı anda birden fazla sanal makine, OCI kapsayıcı ve Kubernetes kümesi çalıştırmanıza olanak tanır. Çözüm mimarisinde, uygulama testlerinde, kod geliştirmede, ürün tanıtımlarında ve benzer işlerde kullanılmak için, tam özellikli ve güvenli bir şekilde izole edilmiş Linux ve Windows VM'leri ve diğer masaüstü, sunucu ve bulut ortamları, yapılandırılabilir sanal ağ ve ağ durumu simülasyonu ile tamamlayabilirsiniz.
VMware vCloud Nedir?
VMware vCloud Suite, özel bir bulut altyapısı oluşturmak için entegre VMware yazılım ürünlerini toplayan bir koleksiyondur. VMware vCloud Suite, bulut hizmetleri (cloud services) sağlama, bulut hizmetleri izleme ve bulut hizmetleri geri ödemesi veya geri dönüşü için bileşenler içerir. vSphere Plus hypervisor, hybrid cloud management platform ve VMware vRealize da vCloud Suite’in içeriklerindendir.
VMware vSphere Nedir?
vSphere bir bilgi işlem sanallaştırma platformudur. Alanında lider olan bu teknoloji, aynı zamanda VMware’in uygulama modernizasyonuna giden ilk adımıdır. VMware müşterileri, aktif olarak vSphere üzerinde çalışan 70 milyondan fazla iş yükünü modernleştiriyorlar. Buna olanak tanımak için, vSphere, yerel Kubernetes ile yeniden tasarlandı ve performansı iyileştirildi. VMware vSphere 7 sürümü hakkında ayrıntılı bilgi almak için bu blogumuzu okuyabilirsiniz.
VMware Spring Professional Sertifikası hakkında detaylı bilgi için bu blog yazımıza ve öğretici videomuza göz atabilirsiniz!
Storage (Veri Depolama) Sanallaştırma Nedir?
Depolama sanallaştırma birden çok depolama cihazında çalışır ve tek bir depolama havuzu gibi görünmelerini sağlar. Bu sayede verimliliği ve yönetilebilirliği ciddi anlamda artırır. Fiziksel veri depolama kaynaklarının, merkezi bir kaynakmış gibi görünmelerini sağlayan soyutlama teknolojisine Storage (Veri Depolama) Sanallaştırma denir.
Sanallaştırma teknolojisi hakkında her konuyu incelediğimiz blog yazımızın sonuna geldik. Okuduğunuz için teşekkür ederiz! Yazımıza eklememizi istediğiniz farklı konular, sorularınız ve eğitim organizasyonları için bize ulaşın.