Linux Nedir? Avantajları ve Dezavantajları
Kişisel bilgisayarların hepsi çalışmak için bir işletim sistem sistemine (OS) ihtiyaç duyarlar. Bunun en başlıca örnekleri, hepimizin bildiği:
Bu yazımızda özel olarak Linux’tan bahsedecek olsak da, gelin öncelikle bir işletim sistemi ne gibi işleri yerine getirir, neleri ayarlar inceleyelim ve ne kadar önemli bir şey olduğunu anlayalım.
İşletim Sistemlerinin Görevleri
İşletim Sistemi esasında bilgisayar programıdır. Bilgisayarınızı açtığınız zaman çalışan ilk yazılım odur. İşletim Sistemi kendisini hafızaya yükler ve ardından bilgisayardaki kullanılabilir kaynakları yönetmeye başlar. Aslında kullanıcı ile fiziksel bilgisayar arasındaki köprü görevi görür diyebiliriz. Kullanıcı bir işlemi yerine getirmeye çalıştığı zaman gerekli olan kaynaklara ulaşır, müsaitliğini kontrol eder, hafızada gerekli ayarlamaları yapar ve kullanıcının isteğini yerine getirmeye başlar. Bilgisayar aslında bir hafıza ve işlemciyi ortaklaşa kullanmaya çalışan yazılımlar bütünüdür diyebiliriz. İşletim sistemi, bu yazılımlar arasındaki sıralamayı ayarlar, çakışmaları önler ve aynı zamanda istenilen tüm durumların da gerçekleşmesine imkan tanır. Biraz daha teknik konuşmak gerekirse işletim sisteminin karşıladığı tipik servisler şunlardır:
- Task Scheduler - Görev Planlayıcısı: Görev planlayıcısı CPU’nun farklı görevleri ne şekilde yapacağına karar verdiği yapıdır. Önceden planlanan işlerin yahut aynı anda halledilmesi gereken işlemlerin görev dağılımını yapar
- Memory Manager - Bellek Yöneticisi: Bellek yöneticisi sistemin RAM kullanımı ayarlar.
- Disk Manager - Disk Yöneticisi: Disk üzerindeki dosya ve dizinlerin oluşturulmalarını ve erişimlerini ayarlar. Bir dosyaya erişmek istediğinizde onu diskten ön yüze taşır.
- Network Manager - Ağ Yöneticisi: Bilgisayarla ağ arasındaki veri hareketini kontrol eder.
- Input-Output Services Manager - Girdi-Çıktı Servis Yöneticisi: Klavye, mouse ve hoparlör gibi aygıtları yönetir.
- Security Manager - Güvenlik Yöneticisi: Bilgisayarın dosyalarındaki bilginin güvenliğini ve bilgisayara kimlerin erişebileceğini ayarlar.
- User Interface - Kullanıcı Arayüzü: Doğal olarak kullanıcının etkileşime geçebileceği, bizim bilgisayarın ekranında gördüğümüz basit bir kullanıcı arayüzü sağlar
Linux Nedir ve Ne İşe Yarar ?
Linux yukarıda bahsettiğimiz işleri halleden UNIX tabanlı bir işletim sistemidir. Linux’u Windows yada Mac OS'dan ayıran en önemli özelliği ise, kullanılması ücretsiz olan açık kaynak kodlu bir yazılım olmasıdır. Bu şu anlama geliyor ki, isteyen herkes istediği bir Linux versiyonunu kendi bilgisayarına indirip kurabilir ve , biraz kodlama bilgisiyle, istediği gibi değiştirebilir. Linux dediğimiz zaman akla gelen bir diğer temel kavram ise Terminal, başka bir deyişle Konsol. Linux’ta kullanıcı aktif bir şekilde Terminal’i kullanmakta ve tüm işlerini Terminal üzerinden halledebilmekte. Bu kimileri için bir avantaj iken kimileri içinse büyük bir dezavantaj. Biz de Linux’un ne olduğunu daha iyi anlamak için avantajlarına ve dezavantajlarına detaylıca bakalım o zaman
Linux’un Avantajları:
- Linux bedava, edinmek için herhangi bir ücret ödemeniz gerekmiyor.
- Açık kaynak kodlu bir yazılım olduğu için programlama bilgisi olan herkes kullanımına göre işletim sistemini modifiye edebilmekte.
- Büyük ihtimalle herhangi bir anti-virüs programına ihtiyacınız olmayacak çünkü Linux sistemleri bu açıdan çok daha güvenli. Bunun sebepleri, hem Linux’u hedef olan çok fazla virüs olmaması, hem de kurulumlarınızı güvenli repository yani kaynaklardan yapıyor oluşunuz.
- Terminale direkt erişimle beraber kullanıcıya bilgisayar üzerinde büyük bir kontrol sağlamakta Linux. Bu kontrol ve ayarlamalar her ne kadar Windowsdaki kadar basit bir arayüz içermese de, bilgisayarda ne olduğunu satırı satırına takip edebilme şansı sağlamakta tam olarak istenilen şeyleri hızlı bir şekilde halletmeyi mümkün kılmakta.
- Linux sistemler çok daha stabildir çünkü bilgisayarda istenmeyen hiçbir eklenti kendi kendine kurulmaz ve tüm güncelleştirmeler de kontrol altındadır. Bu sayede internet üzerinden en stabil versiyonları seçerek bilgisayarınızı sürprizlerden koruyabilirsiniz.
- Yazılım üretmeye ve çalıştırmaya yapısı gereği yatkındır Linux sistemi. Mesela terminal üzerinden Git’i kolaylıkla kullanabilirsiniz. İhtiyacınız durumunda Bash kodu dahi yazarak amacınıza kısa yoldan ulaşabilirsiniz. Kontrolü daha çok kullanıcıya sağladığı için kısaca yazılımcı dostu bir işletim sistemi diyebiliriz.
- Server sistemlerinde genellikle Linux kullanılır. Linux bildiğiniz zaman bir servere erişim sağladığınız anda kontrolü elinize almış olursunuz. Bu daha çok Linux’un bir avantajından ziyade Linux bilmenin bir avantajı.
Linux’un Dezavantajları:
- Oldukça basit ayarlamalar için bile terminale girmeyi ve kod yazmayı gerekmekte Linux. Eğer programlama hakkında herhangi bir fikriniz varsa Linux kurulu bilgisayarınızın ekran çözünürlüğünü değiştirmek bile sizin için bir işkenceye dönüşebilir.
- Eğer ne yaptığınızı bilmiyorsanız kritik bir şeyleri bozma ihtimaliniz Linux’ta daha fazla. Terminalle beraber gelen bilgisayar üzerindeki sınırsız hakimiyet, bilgisayarı sizden koruyamıyor maalesef.
- Linux bilgisayarlarda karşılaşılan bir diğer büyük sorun ise Driver problemi; Linux’a uyumlu Driver bulmak tüm donanımlar için mümkün değil. Linux’a geçmeden önce gerekli sürücüleri bulabileceğinizden emin olmalısınız.
- Oyunların çoğu Linux için geliştirilmemekte, eğer sıkı bir oyun fanıysanız bu biraz canınızı sıkabilir.
Yaygın Linux Dağıtımları ( Versiyonları ):
İnternet üzerinde Linux tabanlı onlarca alternatif İşletim Sistemi dağıtımı bulunmakta. Bunlardan en çok bilinenleri ise Mint, Ubuntu, Debian, Fedora ve openSUSE. Hangisini tercih edeceğiniz ise zevk meselesi. Hepsi Linux temelli ve aynı şekillerde kullanılıyorlar: Terminal üzerinden.
Sonuç olarak:
Eğer yazılımla uğraşan bir bireyseniz ve bir yazılım geçmişiniz var ise Linux’un size sunduğu sonsuz kontrol ve stabilite hizmetlerinden faydalanmak için bir an bile beklemenize gerek yok. Terminali kullanmayı öğrenmek ise oldukça ufak bir bedel.
Hazar ÇAKIR
Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Öğrencisi
